گروه سیاسی:
برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، توافقی بین المللی بر سر برنامه هسته ای
ایران است که در تاریخ 14 ژوئیه 2015 میان ایران و کشورهای گروه 1+5
(آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلیس و آلمان) در شهر وین صورت گرفت.
مذاکرات طولانی مدت میان ایران و 6 قدرت جهانی برای دستیابی طرفین به "برجام"، همزمان با "توافق موقت ژنو" در نوامبر 2013 آغاز شد.
پس
از توافق ژنو، دو طرف مذاکرات را به مدت 20 ماه ادامه دادند تا سرانجام در
آوریل 2015 به "تفاهم لوزان" به عنوان چارچوبی برای توافق وین دست یافتند.
بر
اساس متن توافق برجام، ایران ذخایر غنی سازی متوسط خود را پاکسازی، ذخیره
سازی اورانیوم با غنای کم را تا 98 درصد قطع و همچنین تعداد سانتریفیوژهای
خود را تا حدود دو سوم به مدت حداقل 15 سال کاهش خواهد داد.
همچنین
بر اساس برجام، ایران غنی سازی بیش از 3,67 درصد را متوقف کرده و هیچ
تاسیسات غنی سازی جدید و یا رآکتور آب سنگین نخواهد ساخت.
علاوه بر
محدودیت هایی در بخش های فنی و هسته ای تاسیسات هسته ای کشورمان، به منظور
بررسی، نظارت و تایید اعمال این محدودیت ها از سوی ایران، آژانس بین المللی
انرژی اتمی به تمامی تاسیسات هسته ای کشورمان دسترسی منظم خواهد داشت.
بر
اساس برجام و در ازای اجرای تمامی این تعهدات، ایران از ذیل تحریم های
شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا خارج خواهد شد.
متن
برجام یا همان توافق وین، توسط فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه
اروپا و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان با حضور رسانه ها به زبان
های انگلیسی و فارسی قرائیت شده و اعلام شد که طرفین به توافق جامع دست
یافته اند.
پس از دستیابی طرفین به برجام، شورای امنیت سازمان ملل
با صدور قطعنامه مشهور 2231، رسما از این توافق حمایت کرده و با گنجاندن آن
در حقوق بین الملل، عمل به برجام را به صورت قانونی الزام آور کرد.
اتوبوسی در ایالات متحده با
پیامی دربارهٔ برجام. در این تصویر علی خامنهای را میبینیم که میگوید:
«ما منتظریم که پس از عملی شدن برجام ۱۵۰ میلیارد دلار به دست بیاوریم تا
با آن به کارهای ابرقدرتمآبانهمان بپردازیم.»
در تصویر وزرای امور خارجه
ایران و ایالات متحده آمریکا را میبینیم در حال دست دادن پس از اتمام
مذاکرات برجام به تاریخ ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ در وین. آنها نخستین بار در ۲۶
دسامبر ۲۰۱۳ و در مقر اصلی سازمان ملل متحد با یکدیگر دست دادند.
مذاکرات ایران و گروه ۵+۱ طبق ستون سوم پیمان نامه جهانی منع گسترش سلاحهای هستهای به منظور اطمینان قدرتهای جهانی از عدم تولید و توسعه سلاحهای هستهای
توسط ایران و اطمینان ایران از حق خود برای غنیسازی سوخت صلحآمیز
هستهای برای اهداف غیرنظامی در سال ۲۰۰۶ (۱۳۸۵) آغاز شد. در طول مذاکرات،
ایالات متحده، اتحادیه اروپا و دیگر سازمانها تحریمهایی را علیه ایران
تحمیل کردند، که رئیسجمهور حسن روحانی آن را با عنوان جنایت علیه بشریت عنوان کرد.[۵]
مدتی به نظر میرسید که مرزها و خطوط قرمز شفاف شده باشند. در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۳ ایران روحانی انتخاب شد کسی که رسانههای غربی او را از نظر سیاسی میانهرو توصیف کردهاند.[۶]
پس از چندین دوره مذاکرات، در ۲۴ نوامبر ۲۰۱۳ (۳ آذر ۱۳۹۲)، توافق موقت ژنو بر سر برنامه هستهای ایران بین ایران و کشورهای ۵+۱ در ژنو
سوئیس امضاء شد. همانطور که کشورها روی یک توافق بلند مدت کار میکردند،
این موضوع با متوقف شدن بخشهایی از برنامه هستهای ایران در عوض کاهش
تحریمهای اقتصادی علیه ایران همراه بود.[۷] تنظیم و پیادهسازی توافق از ۲۰ ژانویه ۲۰۱۴ شروع شد.[۸] بیشترین تمرکز مذاکرات محدودیتها روی تأسیسات هستهای کلیدی ایران بود: رآکتور آب سنگینIR-40اراک و کارخانه تولید (که در دست ساخت بود، اما همانطور که ایران به عنوان بخشی از توافق موقت ژنو در نوامبر ۲۰۱۳ مبنی بر عدم سوخت گیری رآکتور موافقت کرد هرگز اجرایی نشد)، نیروگاه اتمی بوشهر، معدن اورانیوم (en) گچین، مرکز هستهای فردو، کارخانه تبدیل اورانیوم اصفهان، کارخانه غنیسازی اورانیومنطنز و مجتمع توسعه و تحقیقات نظامی پارچین.[۹]
این توافق پایانی بر ۱۲ سال مذاکرات ایران با قدرتهای جهانی بر سر مسئله خطر تولید سلاح اتمی است. مذاکراتی که با مسئولیت حسن روحانی در مهر ۱۳۸۲ آغاز و در تیر ۱۳۹۴ با مسئولیت محمدجواد ظریف و در دولت روحانی با توافق جامع به پایان میرسد.[۱۰]
تحت این توافق، ایران ذخایر اورانیم غنی شده متوسط خودش را پاکسازی خواهد کرد و ذخیرهسازی اورانیوم با غنای کم را تا ۹۸ درصد قطع میکند، و تعداد سانتریفیوژها
را حدود دوسوم و حداقل به مدت ۱۵ سال کاهش میدهد. ۱۵ سال بعد، ایران
موافقت کرده است که اورانیوم را بیش از ۳٫۶۷درصد غنیسازی نکند یا تأسیسات
غنی سازی اورانیوم جدید یا رآکتور آبسنگین
جدیدی را نسازد. فعالیتهای غنی سازی اورانیوم به مدت ۱۰ سال به یک تک
ساختمان که از سانتریفیوژهای نسل اول استفاده میکند محدود خواهد بود. دیگر
تأسیسات نیز طبق پروتکل الحاقی آژانس بینالمللی انرژی اتمی برای اجتناب از خطرهای تکثیر سلاحهای اتمی تبدیل خواهند شد. برای نظارت و تأیید اجرای توافق نامه توسط ایران، آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA)
به تمام تأسیسات اتمی ایران دسترسی منظم خواهد داشت. در نتیجه این
توافقنامه که تاییدیه پایدار متعهدین آن را به همراه دارد، ایران از تحریمهایشورای امنیت ملل متحد، اتحادیه اروپا و ایالات متحده بیرون خواهد آمد.